De ziel van de verzamelaar

>

De bres

Als journalist moet Chris de Stoop zich strikt houden aan de deontologische code van het vak. Het streven naar objectiviteit is een van die elementaire regels. Voor zijn boek over het verdwijnen van het dorp Doel en de Waaslandse polders had hij echter lak aan dergelijke journalistieke aanpak. Als zoon van een polderboer wilde hij voor eens en altijd de kant van de landbouwers kiezen. Om een evenwichtige analyse van de ecologische versus de economische belangen of van de complexiteit van de industrialisering van de landbouw was het hem niet te doen. Neen, de boeren waren al te vaak in het hoekje van de beschuldigden geduwd. Overbemesting, hormonen, varkenspest en dioxine: de lijst met aanklachten werd steeds uitgebreider. De kinderen van boeren begonnen zich te schamen voor hun afkomst. De stem van de landbouwers wordt in de media zelden gebracht. Er heerst nu eenmaal een klimaat waarin enkel de grote vooruitgang centraal stond. Alles moet steeds groter, ook de haven. Zonder boe of ba worden de boeren onteigend, al blijven de boerderijen nog jaren overeind en de velden braak. Chris de Stoop zag het reeds als tiener met lede ogen aan. Toen al rijpte bij hem het plan om een soort van eigentijdse boerenroman te schrijven. Met "De bres" verwezenlijkt hij bijna een kwarteeuw na datum zijn ambitieuze plan. Hij keerde begin 1999 terug naar zijn heimat en nestelde zich voor een jaar in Doel, waar hij met de mensen sprak. De Stoop beschrijft het boerenleven lyrisch; hoe de boeren zich verbonden voelen met de grond die ze van generatie op generatie bewerken, hoe de cyclus van seizoenen wijsheid en rust brengt, ver weg van het jachtige stadsleven. Jeugdherinneringen worden afgewisseld met kritische reflecties over het heden. Het is frappant hoe ongenuanceerd het boerenleven opgehemeld wordt. Dat De Stoop daarbij de clichĆ©s niet schuwt, is een kleine smet op zijn door enthousiasme en verontwaardiging gedicteerde schrijfstijl. Zo worden de natuurliefhebbers van de Wielewaal afgeschilderd als verwende rijkeluiskinderen en de modale burger wordt onwetendheid en hypocrisie verweten. Het voedsel wordt als een product zoals een ander beschouwd, maar mag slechts weinig kosten. Enkel bij een noodsituatie zoals de dioxinecrisis wordt er over het voedselproces nagedacht. "De bres" is een warm en ontroerend pleidooi voor het boerenleven, waarbij de naĆÆviteit en eenzijdigheid mede de charme bepalen. De Stoops sterke identificatievermogen met de landbouwers kan tevens als een postuum eerbetoon aan z'n ouders gelezen worden. Het is een boek dat de pijn omwille van de ondergang van het polderland niet verzacht maar integendeel krachtig beklemtoont.

Chris De Stoop: De bres, De Bezige Bij Amsterdam, 2000, 230 p., € 17,33. ISBN 90-234-3983-X. Distributie: WPG Uitgevers