De schaduw van Congo

>

Paarse dingen




Een veelschrijver kan je de Nederlandse schrijver Frans Kusters (1949) bezwaarlijk noemen. Na een handvol fijnzinnige verhalenbundels verscheen pas in 2001 zijn eerste roman “Na het wonder”. In 2007 verscheen met Scherven een ruime selectie uit zijn kortverhalen. Ook zijn nieuwste bundel Paarse dingen telt amper honderd pagina’s. Het fraaie omslagbeeld van een raaf op een berkenboom, de poĆ«tische titel en het aan The Eagles ontleende motto over het verloren paradijs laten alvast het beste vermoeden.
In elf verhalen wordt kleine anekdotes, impressies en observaties aaneengeregen. De meeste personages zijn op het eerste zicht onopvallende, ietwat mismoedige mensen die het leven gelaten ondergaan. Maar kleine voorvallen maken duidelijk dat er meer aan de hand is en geven hun grijze levens een heel andere tint. Soms leidt dat tot grappige portretten. Zo verhaalt ‘Iets over onze dagvoorzitters’ over een hoogblonde topambtenaar bij buitenlandse zaken die overal haar zegje over wil doen. Met onorthodoxe standpunten als ‘Liever tien kilo nota’s en rapporten dan Ć©Ć©n gram beleidsvisie’ haalt ze moeiteloos alle media. In enkele rake pennentrekken steekt Kusters de draak met onze tijdrovende debat- en vergadercultuur.
Ook in ‘Madelon Hunkemƶller” wordt er gelachen met deze wildgroei aan vergaderingen en commissies, nu in de universitaire wereld: “En al die commissies vergaderden trouw en die vergaderingen werden altijd braaf genotuleerd en intussen deed het faculteitsbestuur precies wat twee of drie hoogleraren in het geheim dicteerden en zo was het altijd gegaan.” In ‘De Gelderse route” schuwt Kusters de zelfspot niet. Zijn verslag over een schrijversinterview door twee provocerende Atheneummeiden werkt op de lachspieren.
Niet alle verhalen hebben zo’n speelse ondertoon. Soms verraden kleine details en de tragiek van een zinloos leven zonder idealen, zoals het portret van een hoogleraar zonder leerstoel in ‘Nieuwe smoel en verder’. ‘Madonna, Evita, Madonna’ schetst dan weer een Hongaarse huwelijksfeest waar Madonna als special guest optreedt. De schrijver besluit laconiek met een verwijzing naar Borges en diens voorkeur voor het metafysische, platonische en beknopte in zijn proza.
In kortverhalen als deze is de schrijver op zijn best. Het is een intertekstueel miniatuurtje dat in heel weinig woorden het menselijk tekort verduidelijkt en tegelijkertijd de betoverende kracht van illusies uitbeeldt. Soms poĆ«tisch, soms laconiek maar altijd ontwapenend is de schrijfstijl van Kusters. Zijn verhalen lijken soms schetsmatig en onafgewerkt. Net als bij voorbijdrijvende wolken is het aan de lezer om in de amorfe vormen figuren of patronen te herkennen. ‘Paarse dingen’ is een kleine, pretentieloze maar imponerende verhalenbundel, waarin weemoed de hoofdkleur vormt.

Leesfragment beschikbaar via De Bezige Bij

Paarse dingen - Frans Kusters
Bezige Bij, 2009
ISBN 9789023454908
ISBN10 9023454901