De reis naar de maan

Jules Verne was een fantast die zijn tijd ver vooruit was. Hij liet een oeuvre na dat in fantasie en ideeënrijkdom excelleerde. Ook ruim honderd jaar na zijn dood worden zijn boeken nog steeds volop herdrukt, ook in het Nederlands.

In 1865 schreef hij twee opmerkelijke sciencefictionromans, respectievelijk Van de aarde naar de maan en De reis naar de maan, die als een eenheid beschouwd kunnen worden. Een Amerikaans genootschap van artilleristen genaamd de Kanonnenclub, zoekt in de vreedzame periode na de Burgeroorlog naar een nieuwe uitdaging. De vereniging bestaat uit ex-militairen en wetenschappers die zich op de ballistiek toeleggen. De achting die men in de club geniet is "recht evenredig met de omvang van zijn kanon en houdt rechtstreeks verband met de schootsafstand van zijn projectielen", laat een van de leden zich op rake wijze ontvallen.

Hun voorzitter Barbicane lanceert het stoutmoedige plan om een gigantische kogel met passagier naar de maan te schieten. Het plan wordt op een golf van enthousiasme ontvangen en de voorbereiding van het revolutionaire idee kan starten. Het wordt nog gedurfder als de Fransman Michel Ardan zich aanbiedt als passagier. De bouw van het superkanon dat het projectiel naar de maan moet schieten duurt exact één jaar en wordt in "Van de aarde naar de maan" verhaald. De ganse wereld leeft mee met het experimentele project. Het lijkt wel alsof er een ware maanziekte uitbreekt en iedereen maanwetenschap begint te beoefenen. Astronomen en maancartografen berekenen de geschiktste datum en plaats voor de lancering.

In De reis om de maan is de lancering achter de rug en worden de belevenissen van de bemanning in de ruimte verteld. Er is de vooraanstaande wetenschapper, de éminence grise Barbicane, de Franse artiest en avonturier Michel Ardan en ten slotte de kritische waarnemer Kapitein Nicholl. Die laatste gelooft amper in de slaagkansen van het megalomane project, maar wil niettemin alles met eigen ogen vaststellen. Het kogelvormige projectiel komt uiteindelijk in een baan om de maan terecht, maar een maanlanding lijkt uitgesloten. Na de wetenschappelijke observaties trachten ze het projectiel terug naar de aarde te laten keren.

De twee maanromans van Jules Verne zijn als avonturenfilms uit de jaren '50 van de vorige eeuw. Bij aanvang lijkt het allemaal wat gedateerd en kunstmatig. De dialogen lijken oubollig en de karakters van bordkarton. Emoties kennen de protagonisten niet en voor vrouwen is er in het universum van Verne al helemaal geen plaats. De protagonisten zijn archetypes van de avonturier of wetenschapper. Na verloop van tijd leef je echter mee met de opeenvolging van avontuurlijke actiescènes. Verne bouwt zijn verhaallijnen steevast crescendo uit.

De experimenten worden stap voor stap uitgetekend en altijd wetenschappelijk uitgediept. Het blijft trouwens opmerkelijk hoe deze Fransman, ruim een eeuw voor de eigenlijke realisatie van de Apollovluchten, in detail een maanexpeditie beschreef die later met Apollo 8 effectief uitgevoerd zou worden. De lancering  gebeurt trouwens ook vanop Cape Canaveral (Florida). Jules Verne introduceert ook de grootschaligheid en projectmatige aanpak van de 'big science'-experimenten. Fictie met een hoge voorspellende waarde.

Jules Verne: De reis om de maan, Classic Press Oud-Beijerland, 2007, 212 p., € 5,99. ISBN 9789087200251. Vert. van: Autour de la lune door Ingrid Hölscher. Distributie: Denis.