De krokodil van Manhattan

De queeste en de obsessieve drang iets onmogelijks te verrichten zijn de constanten in het oeuvre van Kees 't Hart. In de speelse roman De krokodil van Manhattan is de protagonist hardnekkig op zoek naar kennis en waarheid. Maar zijn pad gaat niet altijd over rozen.

De ik-verteller heet gewoon Kees 't Hart, maar is geen alter ego van de auteur. Als beleidsmedewerker van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden reist hij af naar de befaamde Juilliard School in New York. Daar wil hij de kennis over hun doelstellingen en organisatieleer verzamelen om een beleidsplan voor een nieuw leerplan in Nederland te kunnen neerpennen. Hij huurt een appartement op Broadway bij Theo Xoranvitis, een zonderlinge antiekhandelaar wiens bijnaam de krokodil van Manhattan is. Zijn flat staat volgestouwd met antiek, ontelbare beelden, schilderijen, meubels en vazen. Aanvankelijk krijgt Kees 't Hart kop noch staart van zijn verhuurder, die hem om steeds meer gunsten begint te vragen; van onschuldige zaken zoals het uitlaten van zijn hondje tot het afleveren van vreemde pakjes in de stad of gekoppeld worden aan zijn zus. Het gedrag van de antiekhandelaar en het hectische leven in de Big Apple brengen hem in opperste verwarring. Met zijn Hollands aandoende Engels tracht hij overigens, zonder noemenswaardig succes, binnen te geraken in de hippe New Yorkse toneelwereld. Zijn grote leermeester blijkt Mark Twain te zijn. Te pas en te onpas citeert hij diens theateropvattingen tegen de vrienden van Xoranvitis, die grote literatoren blijken te zijn. Zijn grote hoop rust op de dansdocent Benjamin Harkarvy, die tot de oprichters van het Nederlands Danstheater hoort. Maar ook dat lijkt met een sisser af te lopen.

De krokodil van Manhattan is een tragikomedie waarin de verwarring en wereldvreemdheid van de protagonist aanstekelijk werken. Voor je het in de smiezen hebt, ben je als lezer ook onderhevig aan grote twijfel. Dat 'fictieve' figuren die echt bestaande gedichten declameren de revue passeren, maakt het er niet makkelijker op. De obsessieve zoektocht van de hoofdpersoon wordt steeds intenser. Hij dweept met rituelen en grote gebaren, die hij in navolging van Mark Twain ontbloting en intimiteit noemt. Een van de sleutelmomenten in de roman is als de zus van Theo Xoranvitis zich voor de halfslapende Kees 't Hart langzaam ontkleedt. Is hij aan het dromen, gebeurt dit echt? Deze dromerige, surreële passages zijn de hoogtepunten in de roman, die verder nogal wisselvallig van karakter is. De eentonigheid van het beleidsjargon waarmee de protagonist uitpakt en het repetitieve karakter van het verhaal, dat als een slang in zijn eigen staart bijt, vergen enig doorzettingsvermogen. Lezers die graag een eenduidig, klassiek verhaal met een duidelijke plot lezen, laten dit boek van 't Hart best links liggen. Maar wie bereid is mee te gaan in zijn vreemde universum, krijgt in een bizarre cocktail van Engels en Nederlands een wonderlijk portret van een verwarde geest voorgeschoteld.