Schrijven in de duisternis

Elisabeth Barillé, speurend naar de wortels van haar schrijverschap.

Autofictie is een intrigerend genre dat vooral in de Franse literatuur floreert met Michel Houellebecq, Annie Ernaux en Christine Angot als vaandeldragers. Vaak word je als lezer in de rol van therapeut of voyeur geduwd, zoals bij de openhartige bekentenissen van Angot, die pure hartskreten lijken van een verwarde ziel.

Bij Elisabeth Barillé gaat het er minder emotioneel maar zeker niet minder geïnspireerd aan toe. Haar roman ‘aan zijn voeten’ is net als ‘Een Parisienne in Amsterdam’ een autobiografisch getint relaas. De ik-figuur is nog steeds getrouwd met Hugo, een Nederlandse man die als redacteur bij een literaire uitgever werkt. Haar leven verandert echter drastisch als haar echtgenoot zijn job opgeeft om op zoek te gaan naar de zin van het leven. Hij hoopt in India een goeroe te ontmoeten die hem naar zelfverwezenlijking en spiritualiteit zal leiden. Elisabeth vergezelt hem tijdens de reis en constateert hoe haar echtgenoot zich volledig weet over te geven aan die leermeester. Het lokt bij haar een kettingreactie aan gevoelens en beschouwingen uit over haar eigen angsten en obsessies.

Tegelijkertijd met de spirituele en filosofische reis van haar man, graaft ze steeds dieper naar de wortels van haar eigen schrijverschap. Haar huwelijk is gelukkig maar de drijfveren van haar echtgenoot om op zoek te gaan naar verlichting, kan ze aanvankelijk enkel met veel cynisme aanvaarden. Een zoektocht naar het grote niets of jezelf verliezen, het lijkt haar allemaal wat hoog gegrepen. Zelf heeft ze geen behoefte aan een goeroe.

In 2005 verscheen van Elisabeth Barillé de roman ‘Apen’. In dat boek wordt het verhaal van Marion Calissano verteld die een zoektocht in India onderneemt en onder het loodzware gewicht van haar eigen innerlijke bagage lijkt te bezwijken. ‘Aan zijn voeten’ kan als variant op hetzelfde thema gelezen worden. Barillé, die afwisselend in Frankrijk, Nederland en India woont, fixeert zich nu minder op India en meer op haar eigen functioneren en schrijven. Haar relaas vormt een ode aan het schrijven zelf en wordt geïllustreerd met spitse oneliners en literaire referenties aan Simone Weil, Hervé Guibert en Emil Cioran.

Schrijven doe je in de duisternis, in een ivoren toren, met de demonen die bovendrijven, de schuldgevoelens en het onverwerkte verleden als inspiratiebron, waarbij citaten uit de wereldliteratuur als inspiratie en troost dienen. De overmoedige poging van Elisabeth Barillé om al schrijvende alles een betekenis te willen geven levert autofictie van de bovenste plank op. Het is proza dat zowel oprecht, zelfkritisch als eigenwijs en twijfelmoedig is.

Elisabeth Barillé: Aan zijn voeten. Vert. door Floor Borsboom, Paperback (Arbeiderspers, 2007)