Maigret in de twintigste eeuw

Het zijn niet van de minste, de Maigret-romans die in de reeks 'De twintigste eeuw' opgenomen werden. In "Maigret en de maniak van Montmartre" kreunen Parijs en zijn beroemde commissaris van de Quai des Orfèvres onder een loden hitte. De sfeer wordt nog broeieriger als een psychopaat het op de vrouwen van Montmartre gemunt heeft. Vijf moorden heeft hij al gepleegd en Maigret heeft na maanden van intensief speuren nog geen enkel spoor. Na advies van een psychiater doet de commissaris een onconventionele en gewaagde zet om de maniak uit zijn tent te lokken. Het vergt bloed, zweet en tranen maar het onderzoek raakt dan toch in een stroom-versnelling. Zo snel raakt Montmartre echter nog niet van zijn eigen 'Jack the ripper' af.

Maigret en de man met de gele schoenen opent met de moord op magazijnier Louis Thouret. Commissaris Jules Maigret voert op eigenzinnige wijze het onderzoek en raakt al vlug in de ban van deze Thouret, die een merkwaardig dubbelleven leidde. Toen de man ontslagen werd, verzweeg hij het voor zijn materialistisch ingestelde vrouw die zo graag had willen opklimmen op de sociale ladder. Om haar niet nog meer te ontgoochelen deed hij net alsof hij elke dag uit werken ging en bracht hij zijn dagen grotendeels op een bankje door.

In het derde verhaal van de bundel onderzoekt commissaris Maigret de aanslag op een clochard die ternauwernood van een verdrinkingsdood werd gered. Een stuurse en zwijgzame Vlaamse schipper is de hoofdverdachte in deze ongewone zaak. Wie interesseert zich immers in de lotgevallen van een haveloze zwerver? Als Maigret vervolgens ontdekt dat de clochard in een vorig leven als een gerespecteerd dokter door het leven ging, is zijn aandacht meer dan gewekt. Hoe dieper hij in 's man historie graaft, hoe meer hij op een verstikkend familiekluwen botst. En de verbanden met zijn eigen leven zorgen ervoor dat Maigret meer en meer gaat twijfelen over de ware betekenis van schuld en onschuld. 

Deze drie verhalen werden tussen 1952 en 1962 geschreven en zijn vrijwel tijdloos. De stijl is sec en franjeloos, de plots zijn weinig complex. Het is door de sterke karaktertekening en sfeerschepping dat Simenons romans de stereotypen van een klassieke policier overtreffen. Allereerst is er het personage van de imposante commissaris Jules Maigret, een man die er keer op keer in slaagt empathie aan doeltreffendheid te koppelen. Wars van wat de traditionele beroepsdeontologie inspecteurs aller landen voorschrijft, grossiert hij niet in cynisme, maar is hij wat contemplatief van natuur. Het is een minzame man die sympathie koestert voor de kleine man en af en toe een afkeer voor de Parijse 'petite' en 'haute' bourgeoisie tentoonspreidt. Niet dat hij er veel woorden aan besteedt, het zijn kleine gebaren die zijn sentimenten suggereren. Theatraliteit is hem vreemd. Maar zijn interesse in de levensloop van de ongelukkige stakkers is gemeend. Kennis van hun sociale achtergrond, hun levenswijze en gewoontes is altijd cruciaal voor zijn onderzoek, meer nog dan op analyse doet hij een beroep op zijn intuïtie en verbeeldingskracht. Ook de slechteriken zijn in Simenons universum nooit echt slecht. De druk van de omgeving wordt hen te veel, hun passie of onrust speelt hen parten. Vaak zijn het familiale situaties die aan de bron van het kwaad liggen: een verstikkende moeder-zoon verhouding of een dominante echtgenote bv. Het is trouwens opvallend hoe vaak de vrouwen de feitelijke aanstokers van de misstap van de misdadigers zijn. Door hun hebberigheid, hun onvervulbare hang naar perfectie of gewoon door er te zijn. Daders zijn in die zin slachtoffers die hun emoties die niet langer kunnen kanaliseren. De grens tussen een fatsoenlijk leven en een leven in de marge blijkt flinterdun te zijn. Parijs speelt ten slotte net als in de 'Nestor Burma'-reeks van Malet een magistrale hoofdrol.

Georges Simenon: Maigret en de man met de gele schoenen ; Maigret en de maniak van Montmartre ; Maigret en de clochard (De twintigste eeuw 30), Atlas Amsterdam, 2003, 430 p., . ISBN 90-450-0828-9. Vert. van: Maigret et l'homme du banc ; Maigret tend un piège ; Maigret et le clochard door Fruytier, Pia / Van der Ster, Marian / Fontijn-Donatz, Bep. Distributie: Amstel uitgevers