De zwijgster

Terminaler dan De Zwijgster van de Iraanse schrijfster Chahdortt Djavann (1967) kan een dagboek niet beginnen. Al in de eerste regels van het boek maakt de ik-figuur en vertelfiguur duidelijk dat ze binnenkort zal worden opgehangen. Ze is vijftien en heet Fatemeh. Haar bijnaam luidt ‘het nichtje van de zwijgster’. De zwijgster was haar geliefde tante, en zij speelde een sleutelrol in haar leven. Een jonge gevangenisbewaker vat sympathie voor het meisje dat ook zwaar gemarteld wordt. Tijdens de eerste drie dagen van haar verhoor krijgt ze onophoudelijk knuppelslagen en geen slaap. Ze houdt er een paar kapotte tanden, een gezwollen gezicht en gebroken ribben aan over. Haar smeekbede om een schriftje en een pen valt niet in dovemansoren. De cipier gaat op haar verzoek in en smokkelt ook regelmatig morfine haar cel binnen om haar lijden te verzachten. Het meisje begint haar relaas neer te schrijven. Waarom werd ze in hemelsnaam ter dood veroordeeld? In zeer simpele bewoordingen - ze schreef nooit meer dan enkele gedichten - vertelt ze over haar ongelukkige leven. Hoe ze op dertiende van school af moest, en hoezeer armoede de mensen in haar buurt naar drugs deden grijpen. Van haar moeder kreeg ze niet veel liefde, van haar tante - bijgenaamd de zwijgster - des te meer. Als deze tante een geheime liefdesrelatie met een man begint, hangt het zwaard van Damocles in het Iran van de moellahs al snel boven beider hoofden.

"De zwijgster" is een uiterst sober geschreven dagboek. Naar literaire franjes moet je met een vergrootglas zoeken. Het is niettemin een schokkend portret van de vrouwonvriendelijke Iraanse samenleving. De ongelijkheid tussen de seksen is overduidelijk in de strafmaat die de protagonisten krijgen. De man uit de verboden liefdesrelatie komt er met tachtig zweepslagen en een celstraf van enkele maanden vanaf. De vrouw wordt publiekelijk gestenigd en opgehangen. De in Iran geboren schrijfster Chahdortt Djavann woont al vijftien jaar in Parijs en studeerde daar sociale psychologie. Bekendheid verwierf ze met haar essay "Weg met de sluier!" Haar pamflettaire roman geeft de vele in stilte lijdende en naamloze moslimvrouwen een gezicht. Het is een luide aanklacht tegen de gedwongen en liefdeloze huwelijken. In spaarzame bewoordingen wordt duidelijk hoe enkel echte liefde de hoop in harten doet ontgloren en hoe je dat bekoopt met je leven. Als westerse lezer kan je niet anders dan huiveren bij zoveel onrecht.

De zwijgster / Chahdortt Djavann

Oorspronkelijke titel La Muette

Vert.: Carolien Steenbergen

Sirene, 2010

116 blz., € 16,95

ISBN: 9789058314987