De nacht der kalligrafen

Yasmine Ghata, een in Frankrijk geboren kunsthistoricus, schreef met De nacht der kalligrafen een veelbelovende debuut. Het verhaal speelt zich af in het Turkije van de voorbije eeuw en beschrijft het leven van haar grootmoeder Rikkat Kunt. Ghata schreef het boek naar aanleiding van de vondst van een kalligrafisch stuk van haar grootmoeder op een Parijse tentoonstelling over kalligrafie.

“Ik ben gestorven op 26 april 1986, op drieëntachtigjarige leeftijd.”, zo luidt de verrassende openingszin. Wat volgt is een terugblik op haar bevlogen leven als kalligraaf. In 1923 besluit ze om haar leven wars van de veranderende tijdsgeest aan de edele kunst van het schoonschrijven te wijden. In het jaar van de modernisering van Turkije door Atatürk, waarbij het Latijnse schrift definitief wordt ingevoerd en er eigenlijk geen plaats meer is voor kalligrafen blaast Rikkat de oude ambacht nieuw leven in. Ze creëert een unieke stijl van kalligraferen waarmee ze uitdrukking geeft aan haar diepste emoties en dankbaarheid voor haar door Allah geschonken gave. Het illumineren is haar bestaansgrond. Haar arabesken beschrijven geometrische motieven die de geheimen van de schepping weergeven.

Yasmine Ghata portretteert haar grootmoeder als een sterke, wilskrachtige vrouw die zich ondanks familiale problemen kranig recht houdt in een door mannen gedomineerde cultuur. Haar gearrangeerde liefdeloze huwelijk met een tandarts uit Instanbul loopt op een sisser uit en haar zoon verdwijnt voor lange tijd uit haar leven. Het is dankzij haar ambacht, een van oorsprong typisch mannenberoep in de Turkse cultuur, dat ze zich ten volle kan ontplooien en als onderwijzeres aan de slag kan gaan. De nacht der kalligrafen is een poëtisch en sprookjesachtig eerbetoon aan een oude wereld die langzaam transformeert in een moderne samenleving. Het is tevens is een tedere hommage aan haar grootmoeder die kalligrafie als sediment van een oude levenskunst tot de laatste snik in haar hart droeg.

Kwotering: ***

Yasmine Ghata: De nacht der kalligrafen
Uitg.: De Arbeiderspers
ISBN: 9029563508