Om het nu

Een prijs voor schoonschrijverij zal Barry Smit (1974) voor zijn debuutroman 'Om het nu' niet krijgen, daarvoor is zijn proza veel te hard en direct. ‘Alles waargebeurd, maar toch zelfverzonnen,' liet de auteur weten. Zijn personages bewegen zich aan de rand van de samenleving. Het zijn dieven, dealers en hooligans die plezier maken vooropstellen en kicken op geweld. Ze kijken neer op de mistroostige levens van loonslaven die veertig jaar 'onder een systeemplafond werken'. Denk aan de mismoedige leefwereld uit 'Trainspotting' van de Schotse schrijver Irvine Welsh, maar dan verplaatst naar de omgeving van het Noord-Hollandse Alkmaar. Waarom zou je voor het leven, de toekomst met een lederen sofa en breedbeeldtelevise kiezen als je ook kan snuiven, slikken en snoeien?

De lijzige vertelfiguur is consequent in zijn handelen. Het is het 'hier en nu' dat telt en drugs en grietjes scoren is het enige doel. Samen met vrienden als Joey plundert hij wietkwekerijen en maakt hij voetbalwedstrijden van NAC of AZ onveilig om de verveling, die altijd op de loer ligt, te verdrijven. Hoe uitzichtloos de situatie ook is, er is steeds die belofte van een lucide moment, een mooie hallucinatie of een bevredigende trip. De prijs die de personages voor hun leven van drank- en drugsmisbruik, geweld en diefstal moeten betalen is uiteindelijk heel hoog. Maar er is geen weg terug. De onrust vertaalt zich in een uitzichtloze spiraal van geweld.

Barry Smit maakt de zelfkant in een saaie provinciestad pijnlijk zichtbaar. Met scherpe pen portretteert hij de wereld van kleine dieven, oplichters, wietkwekers en dealers. Er zijn geen wetten en er is vooral geen moraal. Iedereen moddert maar wat aan, jonge meisjes worden gedrogeerd en misbruikt. Heel zeldzaam zijn de momenten waarop de vertelfiguur eventjes tot rust komt.

'Om het nu' is een wrang boek dat grossiert in desolaatheid. Het leest als een gewelddadige en hallucinante roman noir, opgesmukt met cynische oneliners over een verloren generatie. Barry Smit is een koele observator die zijn romanwerkelijkheid in rauw proza zonder tierlantijntjes declameert. Bulkend van de street credibility en zwarte humor illustreert hij hoe drank- en drugsgebruik als overlevingsstrategie wel falikant moet aflopen. De moraal als hardnekkige kater na een bad trip. Een indringend, maar geen vrolijk boek.