De wereld van Martin Bril

Martin Bril, dat is ondertussen genoegzaam bekend, is een meester in het schrijven van stilistische gave columns waarin hij het leven in Amsterdam in kaart brengt. Als veelschrijver heeft hij ondertussen een soort vakmanschap verworven. Zijn proza is uitermate geschikt om in kleine porties tussen de nieuwsactualiteit en de waan van de dag te consumeren. Chroniqueur van het dagelijkse leven wordt hij genoemd of nog lovender: opvolger van de onovertroffen Simon Carmiggelt of Ischa Meijer. Eerste hoeksteen in Bril’s oeuvre was het samen met Dirk van Weelden geschreven “Arbeidsvitaminen” uit 1987, dat een zekere cultstatus wist te verwerven. Opvallend is dat Bril zich al snel ging toespitsen op de korte afstand. Er zijn nog wel de twee romans “Voordewind” en “ Altijd zomer, altijd zondag” maar daarna volgden toch vooral verhalen en columnbundels zoals “Stadsogen”, “Hollandse luchten” en “Evelien”. Dat zijn columns en journalistieke stukken ook in boekvorm kunnen overtuigen bewijzen zijn nieuwste boeken “Twee dochters en een reiger” en “Het tekort”, een heruitgave van zijn oorspronkelijk in 1998 uitgegeven verhalenbundel.

“Twee dochters en een reiger” is eigenlijk het vervolg op “De mooiste baby van de wereld” uit 1993 waarin hij zijn ervaringen als jonge vader neerpende. Ondertussen heeft hij twee dochters die de fase van het praten al ruimschoots ingegaan zijn. De columns - die eerder in “Het Parool” verschenen - hebben een vast stramien: Bril brengt ze ’s ochtends per fiets naar school en onderweg bestoken ze hem met waarom-vragen over de actualiteit of wat ze zien in het straatbeeld. De vader staat vervolgens vaker dan hem lief is met zijn mond vol tanden. De anekdotisch aandoende stukjes zijn miniatuurtjes die niet enkel de vader maar ook het dagelijkse leven tout court doen verstillen. Bril schrijft korte zinnen, beeldend en uitgepuurd. De toon is nu eens ontroerend dan weer berustend of humoristisch. De columns handelen over schijnbaar onbenullige zaken (de split van the spice girls, Pokémon, Sint-Maarten) maar maken daardoor de essentie van ouderschap des te zichtbaarder. Kinderen evolueren van totale hulpeloosheid en afhankelijkheid naar kritische wezens, die leugens weten te ontmaskeren. De ontnuchtering die volgt als blijkt dat de dochter zich schaamt voor het zingen van haar vader is tekenend. Een vermakelijk en oprecht boekje.

“Het tekort en andere verhalen” is een ambitieuzere verhalenbundel. Middels een ingenieuze structuur en een mengvorm van journalistieke stukken en kortverhalen tracht Bril het menselijk tekort en de pieken en dalen van het alledaagse leven te illustreren. De menselijke onmacht om essentiële informatie te communiceren is de fijne rode draad die doorheen het boek loopt. Zo is er het verhaal over zijn interview met de door hem fel bewonderde Martin Amis, naar aanleiding van het verschijnen van diens ‘The Information’. Het interview gaat de mist in, de informatie die hij wou kreeg hij niet, hij is enkel een goed voorbeeld rijker. Ook het eindverhaal van de bundel heeft dezelfde teneur, de communicatie tussen de schrijver en zijn vrouw mislukt maar de wijsheid groeit terwijl zijn vrouw al lang aan het slapen is.

Andere stukken gaan over de schrijvers James Ellroy en C.B. Vaandrager of over een onderschatte voetballer van Feyenoord maar niet in het eerste elftal raakte. Ook over kunstenaar Rob Scholte of muzikant Charlie Rich zijn er pakkende reportages. Niet alle verhalen zijn even sterk. Soms schrijft Bril op automatische piloot en vertrouwt hij teveel op zijn stilistisch talent. Maar de drie verhalen uit het tweede gedeelte van de bundel snijden dieper dan Bril doorgaans doet en ontroeren door hun demystificatie van liefde en vriendschap. Een terechte heruitgave van een knappe verhalenbundel waarin Martin Bril als korte afstandloper verrassend veel uithoudingsvermogen aan de dag legt.

Kwoteringen:

De mooiste baby van de wereld: avonturen van een jonge vader (De Geus) ***
Twee dochters en een reiger (De Geus)***
Het tekort en andere verhalen (Prometheus) ****

Website: De Wereld van Martin Bril