Zo begint het

De Nederlandse auteur Jan van Mersbergen (1971) is met “Zo begint het” al aan zijn vijfde roman toe. In alle stilte schrijft hij een mooi en coherent oeuvre bijeen waarin eenzaamheid en het menselijke tekort de steeds terugkerende thema’s in zijn suggestieve proza zijn.

‘Zo begint het’ is qua structuur en verhaallijnen geen gemakkelijke roman. Er zijn drie vertelfiguren – allen vrouwen - wiens levens mekaar kruisen door een fataal voorval. Allereerst is er de zeventienjarige en hoogzwangere Evana. De vader is een Antilliaanse jonge man die vast zit wegens een gewapende overval. Hij is afwezig bij de geboorte van Max. Op dezelfde dag van de bevalling staat in een dagblad dat er in Friesland een 8 dagen oude baby doodgebeten is door een herdershond. De kersverse mama meent de moordlustige hond te herkennen. Het is dezelfde hond die ze enkele jaren geleden in het asiel heeft verzorgd. Het tragische voorval versterkt haar postnatale depressie. De tweede vertelfiguur is Edyta, een Poolse jonge vrouw die in Amsterdam woont. In Polen heeft ze haar zevenjarig dochtertje achtergelaten om Nederland geld te verdienen. Ze werkt als thuishulp bij de vroegere eigenaar van een nachtwinkel heeft gehad, maar door een chronische spierziekte enkel nog met zijn ogen kan knipperen. Hij was een tijdje eigenaar van de dezelfde hond. Edyta herkent zijn bed de afbeelding van een zwarte hond en ze raakt geïntrigeerd door deze hond die een prima waakhond bleek te zijn. De derde vertelfiguur tenslotte is Emma, de ontroostbare mama van de doodgebeten baby. De overdreven mediabelangstelling maakt de verwerking van het drama nog moeilijker. Via flashbacks kom je te weten dat ze de hond kocht via een advertentie in de krant.

Deze drie verhaallijnen laat van Merbergen samenkomen in een roman die verder van iedere structuur ontdaan is. Er zijn geen onderverdeling in delen of hoofdstukken en er wordt voortdurend van verteller en tijdlaag afgewisseld. Als lezer word je meegezogen in de wereld van drie vrouwen die elke op hun eigen manier met hun eenzaamheid en vooral met hun schuldgevoelens en schuldbesef trachten om te gaan. De bron van alle ellende is schijnbaar de beslissing van iemand om tien pups in een vuilcontainer te dumpen. Maar hoe verder het verhaal vordert, hoe meer het duidelijk wordt dat dit voorval het leven van de personages weliswaar tekende maar dat het echte begin nog dieper ligt. Via haarscherpe observaties, monologen en korte dialogen legt van Mersbergen de ziel van zijn protagonisten bloot. De vertelstijl is ingetogen en sober. De schrijver lijkt zich moedwillig te willen beperken tot registreren en suggereren van het leed en de pijn dat zijn personages voelen. Deze sensitieve aanpak stimuleert het inlevingsvermogen van de lezer. Het gevoel dat blijft hangen is dat de mentale veerkracht uiteindelijk het onzegbare verdriet zal overwinnen. Blijven lachen, daar komt het op aan, ook al kost het bloed, zweet en tranen.

Jan van Mersbergen: Zo begint het
Cossee, Eerste druk: 1-4-2009
€ 18,90, 272 p. ISBN: 9789059362451