Hoe de wereld perfect functioneert zonder mij

Joost Vandecasteele (1979) is theatermaker en maakte een opgemerkte verschijning als stand up comedian tijdens de comedy cup. Zijn televisie-optredens werden gekenmerkt door een hoge dosis absurditeit en wereldvreemdheid. Dat hij als schrijver ook iets in zijn mars heeft, bewezen eerder gepubliceerde verhalen in literaire tijdschriften als De Revisor, De Brakke Hond, Lava en Deus Ex Machina. Voor een van zijn verhalen ontving hij de Brandende Pen voor het beste Nederlandse korte verhaal van 2007. Het was dus uitkijken naar zijn debuut “Hoe de wereld perfect functioneert zonder mij”, een tien verhalen tellende bundel. De achterflaptekst laat er alvast geen twijfel over bestaan dat het de schrijver menens is: “Dit is niet enkel mijn verhaal. Dit is het verhaal van een volledige generatie. Niet deze generatie, maar de volgende. Niet nu, maar iets later in dit verse millennium”.

De titel van het openingsverhaal ‘Hoe ik God uit het meisje krijg’ is alvast erg fraai en de hoge verwachtingen worden ingelost. In amper acht korte passages slaagt Joost Vandecasteele erin een in de kiem gesmoorde relatie te beschrijven met een morbiditeit die weinig aan de verbeelding overlaat. De toon is gezet voor de andere verhalen uit de bundel die zich allen in een Hyperrealiteit afspelen, een werkelijkheid die harder, rauwer en intenser is, maar ook geiler en grappiger dan wat doorgaans voor de realiteit doorgaat. Het beklijvende titelverhaal verhaalt de odyssee van de protagonist die als callcentermanager omringd wordt door botergeile vrouwen. Zijn zinloze escapades slagen erin om erotiek volledig te ontkrachten. Na een escalerende stadsguerrilla blijft het hoofdpersonage een van de weinige overlevende, zodat zijn fundamentele eenzaamheid ook letterlijk kan opgevat worden. Joost Vandecasteele presenteert zich met dit verhaal als een erfgenaam van wijlen JMH Berckmans, illustere chroniqueur uit die andere Barakstad. Maar het is niet allemaal dood en verderf, soms spat de humor er van elke bladzijde af. In een van Engelse uitdrukkingen doorspekte turbotaal steekt hij genadeloos de draak met populaire televisieprogramma’s en schept hij een bijzonder sarcastisch beeld van een grootstad en zijn steeds uitdijende winkelcentra. In het verhaal “CityBis” parodieert hij City II, een winkelcentrum annex appartementencomplex dat het nieuwe concept van overconsumptie belichaamt. Er is voor de consument geen ontsnappen mogelijk uit CityBis. De verdiepingen zijn allemaal gelijk en de roltrappen lijken nergens naartoe te leiden.

De televisiebekendheid van de schrijver als komediant heeft ook een indirecte impact op de perceptie van de verhalen. Soms hoor je als het ware de auteur op zijn eigengereide wijze regels declameren als ‘Het gaat niet goed met mijn therapeut. Ik denk dat hij mij beu is, want hij doet rare dingen’. Het zijn ontboezemingen van een neurotische stadsmens, een doorgedraaide intellectueel ook, die met zijn indrukken van de gefragmenteerde werkelijkheid geen blijf weet. Joost Vandecasteele portretteert een nieuwe jonge generatie die tabula rasa wil maken met het postmodernisme, maar zich tegelijkertijd aan navelstaarderij bezondigt en beïnvloed blijkt door alle mogelijke pulp. Het vaak eenzame figuren die in een verstikte wereld opereren. Seks, overconsumptie en geweld blijken geen remedie tegen de verveling en het nihilisme maar vergroten het geestelijke isolement alleen maar. Vandecasteele liet zich duidelijk beïnvloeden door de toondichters van de Nix-generatie Douglas Coupland en dichter bij huis Paul Mennes. Ook Science-fiction invloeden echoën in verschillende verhalen door. Met deze surreële, gewelddadige en bizarre observaties van onder een stolp biedt Joost Vandecasteele een postindustrieel geluid in de Vlaamse letteren. Zijn duistere, kronkelende proza is afwisselend beklemmend en onweerstaanbaar grappig.

Recensie geschreven in opdracht van Vlabin-VBC en gepubliceerd in Leeswolf, nr 5, juni , 2009

Hoe de wereld perfect functioneert zonder mij
Joost Vandecasteele
Uitgever: Arbeiderspers
Prijs: € 18,95
207 bladzijden
ISBN 9029567732