De schaduw van Congo

>

Veel geluk

Hippies zijn een haast uitgestorven ras maar hun erfenis weegt nog altijd zwaar door. Dat blijkt ook uit Veel geluk, het prachtige autobiografische prozadebuut van Jannah Loontjens (1974). Protagoniste is het tienermeisje Liaan. Haar ouders zijn echte hippies die de daad bij het woord voeren en begin jaren zeventig naar de ongerepte natuur van Zweden trekken. Daar hopen ze de essentie van het leven te vinden. De kinderen krijgen een vrije opvoeding en de ouders verdiepen zich eerder in spirituele dan in materiële waarden. Liaan en haar broer Thor moeten dus in aartsmoeilijke en primitieve omstandigheden zien te overleven, in eenvoudige woningen zonder het minste comfort. Haar zwijgzame vader is een boeddhist en droomt van leven in een door een paard voortgetrokken woonwagen. Het idealisme van haar ouders botst echter op vele praktische bezwaren. Moe getergd door de barre leefomstandigheden en het isolement loopt de relatie van haar ouders tenslotte op de klippen en Liaan belandt begin jaren tachtig met haar moeder in het kille Den Haag. Haar broer blijft in Zweden bij haar vader achter.

In een trefzekere stijl creëert Loontjens een genuanceerd beeld van het opgroeien in de jaren zeventig en tachtig, met Space Oddity van David Bowie als soundtrack. Ze illustreert tevens het faillissement van de hippie-idealen. Vrije opvoeding en vrije liefde blijken immers voor onontwarbare knopen te zorgen in het gezinsleven. Hoofdthema in het boek is de zoektocht van Liaan naar een eigen identiteit en structuur in haar leven. Doordat alles mag lijkt alles tegelijkertijd aan een grote willekeur onderhevig en schuilt alles in heel kleine beslissingen die met iedere stap die je zet, andere bewegingen uitlokt. Sleutelmoment in de roman is als Liaan na een dagje spijbelen van school in de cel belandt wegens een onhandig uitgevoerde winkeldiefstal. In de claustrofobische politiecel denkt ze met weemoed en heimwee terug aan de weidse natuur van Zweden waar men nog vormen van noodzakelijkheid kan vinden. Op die manier bekoelt haar boosheid omwille van het gebrek aan standvastigheid in haar onconventionele opvoeding en betoont ze zelf enig begrip voor de vreemde koers die haar ouders haar en haar broer lieten varen. In deze licht filosofische passages is Loontjens op haar best, in een associatieve stroom laat ze herinneringen en natuurbeschrijvingen op poëtische wijze samenvloeien. Dan lijkt het alsof ze toch iets van het zenboedhisme van haar ouders overnam: de wil om de dingen te zien zoals ze zijn en het idee dat je wat je zelf voelt en gelooft, het belangrijkste is. Veel geluk is een betoverende en pakkende bildungsroman over opgroeien, vrijheidsdrang en de zoektocht naar de zingeving van het leven die niet alleen kinderen van hippie ouders een spiegel zal voorhouden.

Recensie geschreven in opdracht van Vlabin en oorspronkelijk gepubliceerd in De Leeswolf, mei 2007 

'Veel geluk' / Jannah Loontjens
Prometheus, 2007
ISBN 9789044609561