De vitalist

De vitalist is een merkwaardige en bevreemdende roman over schuld en boete. Dramatis personae zijn drie bevriende koppels die verstrengeld raken in een web van leugens en overspel. Vitalisme is een filosofische leer die zegt dat de levensverschijnselen gestuurd worden door krachten die inherent zijn aan het leven zelf, aldus de moordzuchtige hoofdpersoon.

Het verhaal begint nochtans erg vredig. Oudejaarsavond wordt gezamenlijk gevierd en alvorens elkaar met de beste wensen te overladen, stelt elk zijn eigen desiderata voor. Egoïsme voert uiteraard de boventoon, zo pleiten zowel Felix (de wetenschapper) als Eefje (de kunstenares) voor erkenning en succes. De onpeilbare Johan (hoogleraar wiskunde) vraagt om in het nieuwe jaar eindelijk kennis te nemen van een deugdelijk godsbewijs, zijn vrouw houdt het op een betere wereld. Enkel de jonge Barbara barst in tranen uit als ze het over haar toekomst heeft. Later in het verhaal laait een passionele relatie tussen Barbara en Johan op. Daarmee zijn alle koppels perfect gekruist maar tegelijkertijd zal deze laatste romance hun ondergang inluiden.

In "De vitalist" speelt Gerrit Krol met enkele van zijn vaste thema's: het inlassen van wetenschappelijke paradigma's in de alledaagse realiteit, de complexiteit van de misdaadbestraffing (cfr. zijn essay "Voor wie kwaad wil" uit 1990) waarin hij de doodstraf in bepaalde gevallen niet uitsluit. Ook zijn stijl is als vanouds erg puntig en uitgepuurd, veel ruimte voor franjes is er niet. De karaktertekening van de personages is eveneens minimaal, alsof hun innerlijke leegte weinig woorden toelaat. De schrijver steekt ook herhaaldelijk de draak met de dramatische voortgang van een doorsnee soap. Krol speelt ook voortdurend met genres: het is zowel een scenario, een sec relaas als poëtisch. Het loodzware thema van de roman wordt daardoor constant gerelativeerd. Alsof Krol vooral niet te zwaar op de hand wil zijn. Het leven is zo al ernstig genoeg.

Gerrit Krol: De vitalist, Querido Amsterdam, 2000, 132 p., € 14,85. ISBN 90-214-7262-7. Distributie: WPG Uitgevers