E-reader onder de kerstboom

Er bestaan van die ongeschreven wetten. Zo weten ervaren reizigers dat het not done is om tijdens de spitsuren links op een roltrap te gaan postvatten. Voor bibliothecarissen is er ook zo’n wet. Je mag je tijdens bijeenkomsten met vakgenoten nooit als onvoorwaardelijk voorstander van e-books uiten. Pek en veren voor de onverlaat die papieren boeken nu al definitief afzweert. Daarvoor zijn er nog teveel onzekerheden en twijfels omtrent de dragers en vooral ook over de schimmige licenties. Koop je een papieren boek, dan is het tot in de eeuwigheid jouw bezit. Je kan het doorgeven of wegschenken. Bij digitale boeken is dat allesbehalve vanzelfsprekend. Zelfs hardop lezen is door sommige uitgevers niet toegelaten. Niet dat ik daar zo’n groot fan van ben, maar voor kinderboeken kan dat wel handig zijn.


Niettemin horen we elk jaar hetzelfde refreintje, vooral als de feestdagen eraan komen en de lege plek onder de kerstboom opgevuld moet worden. Dat de doorbraak van e-books er nu echt wel snel zal aankomen en dat je niet zonder eReader door het leven kan. Ik hoor het als pionier in slow motion graag zeggen. Toen de eerste iPods en MP3-spelers al op de markt waren, liep ik nog een hele tijd met zo’n grote, onhandige discman rond. In mijn tas zeulde ik altijd een handvol cd’s mee, meestal de verkeerde. Wat was het een verademing toen ik het genot van een volwaardige elektronische muziekbibliotheek leerde kennen. Hoefde ik enkel nog boeken mee te sleuren. Nu ben ik dus van plan om opnieuw overstag te gaan en een leestoestel aan te schaffen. Ik wil met eigen ogen vaststellen hoe het met de leeskwaliteit en het leesgenot gesteld is. Rest de vraag welk type ik zal kiezen. Wekelijks komt er wel ergens een nieuw model uit. Ik heb zo’n vermoeden dat als ik maar lang genoeg treuzel, er een nog beter apparaatje op de markt zal verschijnen. Eentje met een touchscreen of met een extra kleurenscherm. Je weet maar nooit.

Het publieke domein biedt al een enorm aanbod aan gratis titels, maar hoeveel Nederlandstalige boeken zijn er elektronisch al verkrijgbaar? Op de Vlaamse website e-boek.org vind je enkele duizenden Nederlandstalige digitale boeken. Echt indrukwekkend is dat cijfer nog niet. Dat je de nieuwste Pieter Aspe kan downloaden, daar twijfel ik niet aan. Maar wat met boeken van minder bekende auteurs als L.H. Wiener? Of de cyclus “De tandeloze tijd” van A.F.Th. van der Heijden? Het lijkt mij overigens niet echt opportuun om zo’n pil digitaal te lezen. Vooral voor non-fictie biedt de eReader perspectieven, met een zoekfunctie die het mogelijk maakt om informatie op te vragen uit eerder opgeslagen artikels en boeken.

De definitieve doorbraak van e-books hoeft overigens het einde van het papieren boek niet meteen in te luiden. Beiden zullen wel nog een hele tijd samengaan. Op langere termijn is het echter duidelijk dat papier enkel nog als print on demand zal overleven. Er zijn te veel voordelen aan e-books. Mits een goede recyclebaarheid van de e-waste is de milieuvriendelijkheid de grootste troef. E-books zijn ook beduidend goedkoper in aankoop. En wat te zeggen van de plaatsbesparing? Een argument dat geen enkele bibliothecaris ongevoelig kan laten.

Er zijn echter wel enkele nadelen. Het zou doodzonde zijn om kunstboeken of fotoboeken op een klein schermpje te bekijken. En e-books zie je ook niet liggen onder de kerstboom. Verder geloof ik ook nogal sterk in het adagium 'zeg me wat je leest, en ik zal zeggen wie je bent'. Op openbare plaatsen is het altijd leuk om na te gaan wie wat aan het lezen is. Met een eReader wordt dat zonder de wet te overtreden onmogelijk. Aan creatieve geesten om daar een mouw aan te passen.


kladschrift van een museumbibliothecaris, dl.7
Oorspronkelijk gepubliceerd in het tijdschrift 'Digitale Bibliotheek' jaargang 1, nummer 7, 2009, p.9.