Bibliotheek zonder boeken

De Aarde draait nog steeds om haar as, ook al sloeg de lancering van de iPhone 5 in als een komeet. Meer nog dan de technologische innovaties deed de prognose dat de Amerikaanse economie dankzij Apple met een half procent zal groeien, mijn wenkbrauwen fronsen. In haar eentje kan deze elektronicagigant de totale staatsschuld van Nederland of België aflossen. Cijfers om van te duizelen. Het is symbolisch voor onze westerse cultuur. Vroeger werd er gewacht op de nieuwe Prince of Madonna, nu op een nieuwe Apple. Zo'n zes miljoen Nederlanders hebben ondertussen al een smartphone.

“Internet heeft iets van een fles ketchup. Eerst kwam er te weinig uit, en dan opeens een veel te grote klodder. Daar tussenin was er een heerlijke tijd van precies genoeg. Het waren de beste jaren van mijn leven”, liet de Amerikaanse psychologe Judith Rich Harris optekenen. Mooie beeldspraak is dat en ik snap precies wat ze bedoelt. Ik heb ook zo'n dubbelzinnige haat-liefdeverhouding met internet en ik ben gek op ketchup. Het is een zegen en tegelijk ook een vloek voor sommige gerechten.

Een Vlaams tijdschrift interviewde mij vorige week over 'The Shallows. What the Internet Is Doing to Our Brains' van Nicholas Carr. Er werd mij onder andere gevraagd of ik, als fervente lezer, vind dat het medium een verschil uitmaakt. En of we met de komst van het internet verleerd hebben om ons te concentreren en diep na te denken? Ik gaf eerlijk toe dat ik tijdens het lezen van Carr's boek vaak afgeleid werd door mijn smartphone.

Het pleidooi van Carr om computers uit de klas te bannen om kinderen weer aan het lezen te krijgen, is voor mij dan weer een brug te ver. Je kan kinderen maar beter snel vertrouwd maken met een computer of tablet, ook al zijn ze er buiten de schoolomgeving vaak sneller mee weg. Maar in gezinnen waar mediawijsheid ontbreekt, is een PC-introductie op school onontbeerlijk.

Nicholas Carr gruwelt van bibliotheken zonder boeken en schoolhoofden die boeken een achterhaalde technologie noemen. Hij betreurt dat de belangrijkste functie van de bibliotheek aan het verschuiven is van poort tot boeken naar poort tot internet. En daar geef ik hem wel volmondig gelijk. Je hebt tenslotte geen bibliotheekpoort nodig, als je net zo goed via je iPad of tablet de informatie kan opzoeken. De tijd die je wint dankzij het wereldwijde web kun je besteden om in alle rust een ouderwets, dik boek te lezen. Zo komt alles misschien toch nog in balans.

Column geschreven in opdracht van Essentials en oorspronkelijk verschenen in Digitale Bibliotheek nr 9, 2012