Tobi

Tobi is na Misfit de tweede roman van Vincent Overeem (1974). Het is opnieuw een hoogst suggestieve roman vol Freudiaanse patronen. Niets is wat het lijkt en achter elk hoekje schuilt het drama. Protagonist is de tobbende, ietwat eenzame tiener Tobias. Hij groeit op in een verbrokkeld gezin in een klein dorp en houdt er een obsessieve verhouding met zijn depressieve moeder op na. Door de andere familieleden voelt hij zich in de kou gelaten. Zijn broer gedraagt zich erg aggressief, zijn zus blinkt uit in bemoeizucht en zijn vader in onverschilligheid. In de proloog wordt snel duidelijk dat het geen pleziertrip zal worden. Samen met zijn vriend David verstopt Tobi een dood meisjeslichaam in het bos. Ze bedekken haar zorgvuldig met met bladeren en keren angstig en bedrukt terug naar huis. Het is de aanvang van een lange flash-back in tien delen. Hoe is het zover kunnen komen dat een zeventienjarig meisje het leven liet? Heel langzaam worden de contouren van het universum van de veertienjarige Tobi en zijn neurotische moeder zichtbaar. Het meisje Nickie blijkt een spilfiguur te zijn, bloedmooi maar ook onhandelbaar en achtervolgd door een slechte reputatie. Tobi raakt geïntrigeerd door haar en ze spreken steeds vaker in het geheim af. In haar herkent hij eigenschappen van zijn moeder. Ook zij kan elk moment van stemming veranderen. Te laat merkt hij tot wat obsessionele liefde kan leiden.

Tobi is een broeierige familiedrama dat in een onwerkelijke, unheimliche sfeer baadt. Overeem knipoogt in zijn filmisch aandoende proza meermaals naar het enigmatische universum van David Lynch en diens surrealistische droomwereld. Het motto van de roman is afkomstig uit Twin Peaks:  'I Know that I'm gonna lost in the woods again tonight. I Just know it'.  Wat voor Laura Palmer geldt, is ook op Tobi van toepassing. Als je de werkelijkheid te diep begint te ontleden, raak je misschien tot de kern der dingen. Maar de kans is nog groter dat je in de knoop met jezelf raakt. Wat bloot kom te liggen is immers niet fraai: scheiding, weglopen, incest en zelfdoding. De schuldgevoelens en de eenzaamheid van de jonge protagonisten wordt door de zwijgzaamheid en onverschilligheid van hun omgeving alleen maar groter. De oorverdovende stilte kan elk moment een emotioneel onweer inluiden. Vincent Overeem schrijft zwaarwichtig maar suggestief proza. Zijn roman staat bol van de mysteries maar mist soms dosering. Als je jong bent hoort de familie tot de kleine ongemakken van het leven, schreef Remco Campert destijds. Bij Vincent Overeem groeien deze ongemakken uit tot onomkeerbare psychoses. In de beste passages wordt het gevoel buitengesloten te zijn echter heel tastbaar en aangrijpend. Hoe jong zijn personages ook zijn, ze lijken al teveel beschadigd om de wereld nog met andere ogen te kunnen bekijken. Dat is het intrieste besluit van deze beklemmende, psychologische roman. [recensie geschreven in opdracht van Vlabin-VBC en oorspronkelijk gepubliceerd in Leeswolf nr 4, mei 2013]

Vincent Overeem: Tobi, Paperback, De Bezige Bij, 2013