Gelukkig de gelukkigen

De Française Yasmina Reza (1959) is een alom gelauwerd auteur. Haar toneelstukken en romans vielen internationaal meermaals in de prijzen. In 2009 verfilmde Roman Polanski 'Le Dieu du Carnage' met onder meer Jodie Foster en Kate Winslet. Voor haar nieuwe roman vond ze inspiratie in een gedicht van Jorge Luis Borges: “Gelukkig de beminden en minnaars en zij die zonder liefde kunnen. Gelukkig de gelukkigen.” Het is meteen ook het motto geworden van een speelse roman waarin achttien verschillende maar onderling met elkaar verbonden personages worstelen met de liefde en de absurditeit van het bestaan.

 Het eerste verhaal zet meteen de toon met een ontluisterende scène aan de kassa in de lokale supermarkt. Vertelfiguur is de verbitterde journalist Robert Toscano. Hij ergert zich blauw aan zijn vrouw omdat ze de gruyère kaas weer eens vergat. Kleine tragedies van het dagelijkse leven die in grote conflicten kunnen ontaarden als ze niet tijdig uitgepraat worden. In een volgend verhaal komt de echtgenote Odile Toscane vervolgens aan het woord. Zij beklaagt zich over het feit dat ze nergens heen kunnen zonder dat het hoe dan ook verkeerd afloopt. Dit literaire procédé van woord en wederwoord wordt telkens herhaald. Door deze minimalistische opzet kan je de lichtjes neurotische en wanhopig naar liefde hunkerende protagonisten nooit helemaal doorgronden. Heel vaak zijn het de machtsverhoudingen in een relatie die voor vonken zorgen, met tot mislukken gedoemde amoureuze escapades en uit de hand gelopen ménages à trois.

Yasmine Reza zoomt in haar miniatuurtjes in op details en situaties die af en toe pijnlijk herkenbaar of gênant zijn. Gebrek aan empathie en echte communicatie zijn de rode draad in deze variaties op het liefdesspel. Met milde ironie beschrijft ze in haar monologen de confrontatie tussen gedroomde idealen en nuchtere werkelijkheid. Het zijn tranches de vie die genadeloos komaf maken met de schone schijn van zowel de beau monde, als de integriteit van de lagere kringen. In elk van de personages schuilt er een decadent kantje die Reza in enkele rake pennentrekken aan het licht brengt. Een man die zich Céline Dion waant, een succesvolle advocate met nymfomane trekjes, het zijn maar enkel van de vreemde vogels die Reza opvoert. De trefzekere montage en suggestieve schrijfstijl doen de rest. 'Gelukkig de gelukkigen' is een erg geestige roman die afdoende illustreert dat geluk niet op een presenteerblaadje komt.

Yasmina Reza, Gelukkig de gelukkigen (De Bezige Bij, 2014), 203 p.