Antarctica

 

First on the Antarctic Continent luidt de titel van een illuster boek in onze collectie. Maar wie zal de eerste zijn om dat werk – met een verslag van een Britse Antarctische expeditie uit 1898-1900 – te ontlenen? Verweesde of maagdelijke boeken, alle bibliotheken kennen dat fenomeen wel. Het zijn boeken die zelden of nooit ontleend worden.

Marketingtrucs helpen soms om bepaalde items weer onder de aandacht te brengen. Zo presenteren we elk semester een thematische selectie in onze leeszaal. Momenteel is het thema Antarctica. En zo voelt het er ook, met de openstaande ramen voor de ventilatie. De zichtbaarheid verhogen, heeft altijd wel enig effect. Maar veel meer dan een druppel op een hete plaat is het vaak niet. Verweesde boeken kunnen plotseling wel weer populair worden als de auteur gelauwerd wordt. Of als de schrijver het tijdelijke voor het eeuwige verwisselt, dat helpt ook. Maar dan kun je maar beter ongelezen blijven. Succesvolle verfilmingen zijn uiteraard het neusje van de zalm. Nooit waren boeken over dinosauriërs populairder dan ten tijde van Jurassic Park. Maar bij de tiende sequel was het al veel minder.

Toen ik nog in een openbare bibliotheek werkte, waren het tot mijn spijt de dichtbundels die nooit ontleend werden. “De onbeschrijfelijke adem des dichters is de beste belegging”, schreef Paul Snoek ooit. Maar de naakte waarheid is dat ze relatief duur zijn en dat niemand erop zit te wachten. Een snelle verbanning naar het magazijn is hun trieste lot.

Wil je beroemd worden, schrijf dan thrillers. Wil je onbekend blijven, schrijf je beter verzen. Vaak ontleende ik ten langen leste zelf zo’n ongelezen dichtbundeltje. En ook nu in onze museumbibliotheek ben ik de enige die De iguanodons van Bernissart, het poëziedebuut van Geert van Istendael, ontleent.Voor een bepaalde categorie van boeken maakt het überhaupt niet uit of ze al dan niet ontleend worden. Ze zijn tijdloos geworden en ademen dat in hun lederen banden ook uit. Het is geruststellend dat deze boeken er in een tijd van wegwerpartikelen nog steeds zijn.

Het houdt de droom van onvergankelijkheid en wijsheid levendig. Ze af en toe behoedzaam ter hand nemen herstelt het vertrouwen van de twijfelende bibliothecaris en maakt komaf met de waan van de dag. Alles verandert, maar op de boekenplank blijft alles hetzelfde.

 

Column geschreven in opdracht van VVBAD en oorspronkelijk gepubliceerd in META: Tijdschrift voor Bibliotheek en Archief, 2021(3).