Paniek

Lydia Flem is een Franse psychoanalytica die als schrijfster debuteerde met ‘Hoe ik het huis van mijn ouders heb leeggeruimd’. Haar nieuwe boek ‘Paniek’ koppelt psychologie aan literatuur door middel van een origineel experiment. In dagboekstijl beschrijft ze 24 uur van een dag waarin ze ten prooi is aan haar fobie. Lydia Flem lijdt immers aan zowel pleinvrees als claustrofobie. De dag begint met de angst die ze achter het stuur voelt als ze voor een stoplicht staat. Het is eindeloos wachten tot ze weer verder kan rijden terwijl de angst als vergif door haar aderen stroomt. Het gevoel van opsluiting en verstikking manifesteert zich voorts in liften, toiletten, bioscopen of theaterzalen. Het dagelijkse leven wordt op die manier een opeenstapeling van helse momenten. Haar relaas eindigt ’s avonds met de onmisbare tranquillizers, die echter de onrustige angstdromen om vier uur ’s nachts niet kunnen verhinderen.

Het fenomeen van plots overvallen te worden door gevoelens van paniek wordt door Flem zeer herkenbaar beschreven. Het motto is afkomstig van Andy Warhol: “Machines have less problems. I’d like to be a machine. Wouldn’t you?”. En ook naar de klassieker ‘Bartleby’ van Melville wordt gerefereerd, met de levensangst en de weigering mee te draaien in het echte leven, vervat in dat ene beroemde zinnetje: “ I would prefer not to”. Alles draait om de vliegtuigreis die Lydia Flem de volgende dag naar New York moet ondernemen om daar een lezing te geven. Ten allen prijs tracht ze haar ratio de bovenhand te laten nemen, maar liefst van al blijft ze gewoon thuis. Ze blijkt immers totaal ongevoelig voor rationele argumenten en gezond verstand. Zoals een angstig kind telt ze haar stappen, of probeert ze kunstwerken en kunstenaars op te noemen om weer tot rust te komen. De vertelstijl van Flem is afwisselend sec en lyrisch. Lydia Flem gooit hierbij kwistig oneliners in het rond: “Voor de rampen in de verbeelding bestaat geen nooduitgang”. Ook haar observatie van het internet als uitvinding van fobische mensen is gevat. De directe confrontatie met het leven kan dankzij het web immers vervangen worden door enkele simpele muisklikken.

Zelfs mensen die beweren nog nooit paniek of angst gevoeld te hebben, zullen door de minutieuze en zintuiglijke beschrijvingen van Lydia Flem langzaam aangetast worden. “Paniek” is een schrikaanjagend maar tegelijkertijd curatief boekje dat je met klamme handen en de daver op het lijf uitleest. Om uiteindelijk tot het besef te komen dat het allemaal maar verbeelding was.

Paniek / Lydia Flem - Arbeiderspers , 2007
Kwoteringen: ***1/2 Moeilijkheidsgraad: I