De dictator en de hangmat

Daniel Pennac is een vreemde eend in de Franse letterkunde. Deze in Casa Blanca geboren schrijver is duidelijk niet voor één gat te vangen. Ruim 28 jaar was hij onderwijzer in een lyceum in Parijs, alvorens zich definitief op schrijven toe te leggen. Politiek, strips, detectives, reflecties over lezen en leesonderwijs, het zijn slechts enkele van de vele onderwerpen uit zijn oeuvre.

Ook zijn nieuwste boek De dictator en de hangmat is moeilijk te catalogiseren. Het is een fantasievolle stijloefening, een experimentele roman die in zijn eigen staart bijt. Hoofdpersoon is de dictator Manuel Pereira da Ponte Martins, president van een Zuid-Amerikaanse staat met als hoofdstad Teresina. Door de voorspelling van een waarzegger leeft hij in constante angst voor een moordaanslag. Hij besluit een dubbelganger in te schakelen, waarna hij zelf naar Europa vertrekt om zich te laten behandelen voor pleinvrees. Maar ook de ingeschakelde dubbelganger voelt er weinig voor om vermoord te worden en neemt zelf ook weer een dubbelganger aan, die vervolgens ook weer een dubbelganger inhuurt. Ziehier het grappige uitgangspunt voor een roman die alle richtingen zal uitwaaien.

De vertelfiguur is Pennac die vanuit zijn luie hangmat het verhaalconcept becommentarieert en reflecties over het wezen van dubbelgangers aanbrengt. De stap van literatuur naar film en realiteit blijkt klein. Van ‘The great dictator’ van Charlie Chaplin tot de zin van democratie en de onzin van machthebbers. Het zijn slechts enkele van de vele onderwerpen die Pennac beroert. Invloeden van grote Zuid-Amerikaanse schrijvers zoals Garcia Marquez, Allende of Roa Bastos worden gekoppeld aan een hommage aan Het leven is elders van Milan Kundera. Terwijl er ook echo’s uit de wereld van het stripalbum opduiken, zoals de heerlijke ironie van Christian Godard ( Maarten Milaan, Van Eilandjes en Mensen).

De eigenzinnige schrijver trekt zich van de traditionele romankunst niks aan. Het narratieve element is slecht een kapstok om zijn ideeën en fantasieën te ventileren. Het regent onverwachte wendingen en dolkomische absurditeiten. Op metaniveau legt Pennac uit hoe de idee voor de roman ontstond, liggend in zijn hangmat. De schrijver schakelt in een adem weer over naar het verhaal an sich. Deze vele speelse schijnbewegingen zetten je als lezer vaak op het verkeerde been. Maar ook als lezer heb je macht en fundamentele rechten. Zo kan je de zeven hoofdstukken als daad van anarchie in een andere volgorde lezen. Pas aan het eind van de roman komt de wereld van de verteller samen met die van zijn personages en wordt de eenheid hersteld. De dictator en de hangmat is een heerlijke surreële ode aan de verbeeldingskracht en de fantasie. Na lezing hou je een wonderlijk gevoel over.

Kwoteringen: **** | Moeilijkheidsgraad: I
Oorspronkelijke titel: Le dictateur et le hamac
319 pagina's |Uitgeverij Meulenhoff