Het wachtlokaal

Om te ontsnappen aan het ouderlijke huis gaat Miel Swartjes – hoofdpersoon uit “Het wachtlokaal” – met plezier in op zijn oproep voor militaire dienstplicht. Hij ziet het als een harde leerschool en ‘startsein voor een nieuw leven.’ Het is ook de perfecte remedie tegen zijn natuurlijke aanleg tot decadentie en luiheid.

Disciplinaire dwang en een strenge levenswijze, het lijkt hem wel wat. Maar zijn diensttijd in de kazerne op de Veluwe blijkt vooral een les in verveling en geduld te zijn. Enkel de sporadische veldoefeningen zorgen voor enige afleiding. Voor de rest zijn het eindeloze, geestdodende diensten in het wachtlokaal, met naast zich een telefoontoestel dat nooit rinkelt. Sergeant Miel Swartjes lijkt aanvankelijk te schrander om zich te laten kisten door de strikte hiërarchische regels en de vele onzinnige procedures. Met veel zin voor humor en fantasie steekt hij ongemerkt de draak met zijn superieuren. Om de verveling tegen te gaan begint hij zijn observatievermogen aan te scherpen. Geen enkel detail mag hem ontgaan. Zo merkt hij dat de generaal wat scheef staat bij het appèl, zeker twee graden. Zijn lichtjes autistisch gedrag wordt er niet beter op als zijn twee vrienden eerder dan hem afzwaaien en vooral als de kantinebaas zijn nek breekt. Diens vrouw vervangt hem in de kantine en Swartjes raakt tot op zijn oren verliefd op deze zwijgzame en onbereikbare dame. Hij lijkt gefascineerd door haar witte mohairen vestje dat haar boezem omspant. Voor haar zal hij trachten een ander te worden en de zwaarste beproevingen doorstaan, zoals het beklimmen van een hoge berg.

Het wachtlokaal is de vijfde roman van de Nederlandse auteur Max Niematz (1942) en beklijft in al zijn eenvoud. Zijn protagonist is een denker die maar wat graag een levensdoel en een missie zou vinden. Maar het echte leven en de fysieke beleving, waar en hoe begin je daaraan? In het leger alvast niet, blijkt snel. Het wachtlokaal is zijn nieuwe slaapkamer geworden. Thuis wacht hem een dominante vader met suïcidale neigingen, in de kazerne wordt hij geconfronteerd met leidinggevende militairen die hun wereldvreemdheid evenveel koesteren als hun destijds aan het front gewonnen medailles. Niematz verhaalt met veel gevoel voor humor lotgevallen van zijn antiheld die als een slaapwandelaar door de kazerne doolt. Zijn verteltoon is laconiek en vol ironie. De setting is alvast perfect gekozen: een leger is een schijnwereld die in vredestijd even nuttig als een grasmaaier in een woestijn. Het echte leven is altijd elders en idealen zijn gedoemd om te sneuvelen, is de ietwat sombere conclusie van deze weemoedige maar meeslepende roman.

Recensie geschreven in opdracht van Vlabin-VBC en gepubliceerd in Leeswolf 2009, nr. 8, november.

Auteur: Niematz, Max
Uitgever: Contact
Eerste druk: 1-5-2009
Verkoopprijs: € 17,95
Aantal pagina's: 174
ISBN: 9789025431648