Het geheim van een opgewekt humeur

Klassieker van de week. De roman Het geheim van een opgewekt humeur van H.C. Ten Berge werd in 1987 met de Multatuliprijs bekroond. Ondertussen verschijnen er nog regelmatig herziene drukken van deze spraakmakende roman. De laatste dateert uit 2006 toen de schrijver de P.C. Hooft-prijs kreeg. Het is het eerste deel van een romancyclus waar ook De jaren in Zeedorp (1998) en Blauwbaards ontwaken (2003) toe behoren.

‘Een relaas van liefde en schennis’ luidt de veelzeggende ondertitel. Het bij Franz Kafka ontleende motto verduidelijkt de opzet: "Mijn hele lichaam waarschuwt mij voor ieder woord." De toon is meteen gezet voor een artillerie van verhalen over dood, liefde en incest. Protagonist is Edgar Moortgat, een schrijver die worstelt met een dijk van een midlifecrisis. Zijn brood verdient hij met het schrijven van ‘Tilly Tit’, pornografische verhalen voor de betere klasse. Daarnaast heeft hij nog een hele stapel literaire projecten op stapel staan. Zo vat hij het plan op om een autobiografie te schrijven, die ‘Het geheim van een opgewekt humeur’ moet gaan heten. Zijn vriendin heeft hem omwille van zijn chaotische levenswijze de deur gewezen en hij knoopt een relatie aan met de Caribische Coco Prima, een pornoactrice en tevens erg succesvolle videokunstenares. Hij is ook bezig met het schrijven van twee filmscripts over de mythologische incestverhalen van ‘De Dochters van Pandion’ en ‘De geboorte van Adonis’.

In het tweede deel van de roman verplaatst de setting zich van Amsterdam naar Las Casas. Hugo Radstake, een oude jeugdvriend van Moortgat, brengt verslag uit van zijn wetenschappelijke expeditie naar Mexico, waar hij een onderzoek naar droomsymboliek in de Aztekencultuur wenste te doen. Tot zijn grote teleurstelling blijkt er al een dergelijke studie te zijn gepubliceerd en loopt zijn onderzoeksplan met een sisser af. Moortgat is niettemin geboeid door de verhalen van zijn jeugdvriend. Het derde en laatste deel verenigt de drie hoofdfiguren in Zuidveen. De driehoeksverhouding leidt tot een dramatische ontknoping.

Het geheim van een opgewekt humeur is een caleidoscopische roman die glinstert als een pas geslepen diamant. Ten Berge grossiert in zijn verkenningstocht naar alle varianten van de liefde in symbolische beeldspraak. Hij creëert een spanningsveld tussen ultieme kwetsbaarheid en immuniteit en tussen het sacrale en de schennis. Zijn personages worstelen met het leven, maar vinden een uitweg in de kunst en literatuur. Met zijn van ‘memento mori’-weemoed doordrongen magnum opus bewijst Ten Berge dat goede literatuur de tand des tijds een hak kan zetten. Het geheim blijft intact, ook bijna vijfentwintig jaar na datum.

H.C. Ten Berge: Het geheim van een opgewekt humeur : een relaas van liefde en schennis, Athenaeum-Polak en Van Gennep Amsterdam, 2006, 239 p., € 16,95. ISBN 90-253-0329-3. Distributie: WPG Uitgevers