Buiten de koe

Mijn verwachtingspatroon is bij conferenties altijd recht evenredig aan de locatie. Bij International Internet librarian in het Novotel in Londen heb ik bijzonder hoge verwachtingen. Nog slaapdronken schuifelde ik dit jaar de conferentiezaal binnen. Op het scherm stond "There Is Nothing Outside The Cow" geprojecteerd. Eventjes dacht ik dat ik de verkeerde zaal was binnengestapt. En dat beterde niet toen de spreker zich voorstelde als een "Lapsed Buddhist" en op het belang van meditaties wees als "being extremely present in the moment". Liever nog controleer ik een slecht geconverteerd bestand op fouten dan me aan meditatie te moeten overgeven. Toen ik om me heen keek zag ik echter enkel intelligent ogende en kritisch kijkende mensen. Dat moesten wel bibliothecarissen zijn. Een blik op het programmaboekje leerde me dat de keynote spreker Robert Rowland Smith was, docent en auteur van 'Breakfast with Socrates'. Een boek dat met zijn thematiek van de filosofie van het alledaagse leven in het vaarwater van de populaire Alain de Botton zit.

Hoe kan filosofie het leven van een bibliothecaris of informatiespecialist verrijken? Dit klinkt in deze beroerde tijden van bezuinigingen en saneringen cynischer dan het is. Met Smiths betoog werd al snel duidelijk hoe relevant een filosofische kijk kan zijn. Uitgangspunt was een oud Chinees verhaal over een koe die alles opeet tot er van de wereld niks meer overblijft. Er is niets buiten de koe. Dat was de brug naar de filosofie van Socrates en Plato en een discours over de reële en ideale wereld. Echt interessant werd het toen de keynote spreker de thematiek van kennis en informatie aansneed. Bij zijn bespiegelingen over het internet maakte hij een mooie analogie tussen Plato en de cloud technologie. De cloud staat symbool voor de hogere, duurzame wereld en - jawel- onze eigen PC voor de corrupt werkende wereld. Liegen en simplificeren is de boodschap. Want wat doen taxonomisten bijvoorbeeld anders dan vereenvoudigen om een ordening in de kennis te krijgen? Hetzelfde geldt voor elke classificatie en generalisering. Het zijn nobele want nuttige leugens om de wereld te beschrijven.

De cyberspace is chaos en de internaut probeert zijn eigen veilige capsule te creëren. Elke dag surfen we steeds opnieuw naar dezelfde websites. We kiezen een betrouwbare nieuwssite die ons door de chaos leidt. Smith verwees naar de websites van the good old BBC en The Guardian als zijn favoriete bookmarks. En zo beperken we vrijwillig ons eigen cultureel referentiekader. Een interessant instrument om daar aan te ontsnappen is randomwebsites.com. Voor ons bibliothecarissen ziet Robert Rowland Smith anno 2010 een mooie uitdaging. We moeten onze witte handschoenen uittrekken en samen met de medespelers in het veld de discussie aangaan. De klanten niet alleen de weg naar informatie aanwijzen maar ook de horizon en het kennisveld verbreden. Het vergt een open manier van denken. Catalogi zijn per definitie onvolledig en de informatie is altijd gekleurd. Het is aan alle spelers om na de simplificatie de complexiteit te herstellen. Het sloot naadloos aan bij Smiths warm pleidooi voor interdisciplinariteit.

Na deze bevlogen, eclectische keynote stond de rest van de conferentiedag in het teken van meer aardse zaken zoals return on invest en methodes om de toegevoegde waarde van een bibliotheek aan de stakeholders te bewijzen. Mijn gedachten dwaalden vaak af naar het beleidsplan dat ik binnenkort moest indienen. De kunst bestaat erin om vanuit een filosofische benadering de hogere betekenis van informatiebemiddeling in een binaire wereld aan te tonen. Geografie van de kennis. Alles wat we weten is gebaseerd op waar we zijn - en waar kan je in dat geval beter zijn dan in de bibliotheek, de plaats waar alle disciplines samenvloeien.

Column in de reeks Kladschrift van een museumbibliothecaris aflevering 14.

Oorspronkelijk geschreven in opdracht van Essentials en gepubliceerd in Digitale Bibliotheek nr. 08 (2010).