Telescopisch denken

De voorbije vakantieperiode regende het opnieuw out-of-office-berichten. De automatische replies zijn blijkbaar nog steeds erg populair. Het is niettemin een beetje ironisch om in een tijdperk van smartphones te communiceren dat je niet aanwezig bent. We dragen ons kantoor voortaan immers mee in onze broekzak. Daar moest ik aan denken tijdens een rondleiding in de vernieuwde overheidsbibliotheek van Sociale Zekerheid. Organisaties die willen overleven moeten hun attitude tegenover hun personeel grondig veranderen. De meeste overheidsadministraties hebben de vinger weliswaar stevig op de pols van de tijdsgeest, maar dan wel die uit jaren zeventig van de vorige eeuw. De prikklok is er nog heilig en telewerk is enkel uitzonderlijk toegestaan. De grootte van de werkplek is dan weer recht evenredig met de functie en bijhorende weddeschaal. Van een cultuuromslag richting het Nieuwe Werken is er nog geen sprake. Ik was dan ook aangenaam verrast dat een overheidsdienst als Sociale Zekerheid wel voor progressieve werkomstandigheden had gezorgd. In plaats van de gebruikelijke controle en strakke hiërarchische structuur waren responsabilisering en resultaatsgericht werken de nieuwe doelstellingen. 

De personeelsleden konden naar keuze ofwel thuis of op kantoor werken. Er waren geen vaste werkplekken meer en geen vaste telefoonlijnen. De prikklok was afgeschaft en alle papier was verdwenen. Iedereen kreeg een smartphone, laptop en een locker toegewezen en dat was het. De oude leeszaal met eikenhouten tafel paste niet meer in dat plaatje en deed voortaan dienst als denktank. Ze herdoopten het tot de zenruimte. Het enige probleem dat nog restte was de afvoer van de papieren collecties van de bibliotheek. Alles stond klaar, ingepakt in dozen, om naar andere geïnteresseerde bibliotheken te verhuizen. Deze dynamic office werd enkele jaren geleden met succes ingevoerd. Ook de functie van teamverantwoordelijke werd afgeschaft. Het personeel reageerde uiteraard enthousiast op zoveel vertrouwen en vrijheid. Anno 2011 zijn we allemaal de regisseurs van ons eigen leven geworden. Door het internet en de sociale media hebben we nieuwe capaciteiten ontwikkeld. Telescopisch denken is een term die Steven B. Johnson introduceerde om de cognitieve voordelen van gaming te beschrijven. Het is de mentale capaciteit om aan je verschillende taken prioriteiten toe te kennen. Daarbij balanceer je voortdurend van korte naar lange termijn doelstellingen om het gemeenschappelijk einddoel te bereiken. Het keurslijf van de nine to five werkcultuur kan dus maar beter afgeworpen worden. Als je op een regenachtige maandagmorgen geen zin hebt om op te staan, kan je je net zo goed nog eens omdraaien. Als ik ooit een andere job zoek, weet ik nu al waar ik eerst zal solliciteren. 

Column in de reeks Kladschrift van een museumbibliothecaris (aflevering 19).

Oorspronkelijk geschreven in opdracht van Essentials en gepubliceerd in Digitale Bibliotheek 08 /2011.