Het neo-realisme van Mensje van Keulen

Mensje van Keulen (1946) werd vooral bekend omwille van haar kortverhalen. Ter gelegenheid van haar vijfenzestigste verjaardag werden haar belangrijkste verhalenbundels verzameld in het sec getitelde 'De verhalen'. Deze lijvige band omvat 'Allemaal tranen', de veelgeprezen allereerste verhalenbundel, maar ook 'De ketting', 'Het andere gezicht' en 'Een goed verhaal'. Daarnaast werden er ook enkele verhalen opgenomen die nog niet eerder in boekvorm verschenen. In totaal goed voor meer dan vijftig verhalen die afwisselend luchtig en ernstig van toon zijn. De vertelstijl van Mensje van Keulen is ondertussen genoegzaam bekend. Met trefzekere pen beschrijft ze de lotgevallen van vaak volkse figuren die met de besognes van het alledaagse leven worstelen. Rode draad doorheen alle verhalen zijn het spanningsveld tussen burgerlijkheid en verval. Settings zijn vaak broeierige microkosmossen waar niets is wat het lijkt. Op achteloze wijze beschrijft Mensje van Keulen de beknellende wereld van de burgerij en beau monde waar hypocrisie en schone schijn dagelijkse kost zijn. In de allereerste verhalen zoals 'Tigertits Rosie' grijpt ze daarbij vaak terug naar herinneringen aan haar eigen schooltijd. Ze groeide op in een volksbuurt in Den Haag in een universum waar dienstmeisjes en nonnen nog de boventoon voerden.

De kortverhalen zijn ogenschijnlijk rechtlijnig en eenvoudig gecomponeerd maar monden steevast uit in een verrassende ontknoping. Vrij alledaagse en herkenbare tafereeltjes vormen het uitgangspunt voor neo-realistische miniatuurtjes over eenzaamheid en gemis. Deze verhalenbundel telt meer dan vijfhonderd pagina's maar slechts zelden laat Mensje Van Keulen zich op een woord teveel betrappen. In haar kenmerkende sobere stijl portretteert ze mensen van vlees en bloed en hun hunkering naar liefde en erkenning. Vaak geven haar personages een gelaten indruk, alsof ze geen uitweg meer zien uit hun burgerlijke milieu. Maar op een of andere manier vinden ze toch de veerkracht om verder te gaan. De tragiek van hun levens openbaart zich in kleine details die van Keulen met enkele rake pennentrekken weet te typeren. 'De verhalen' biedt een mooie dwarsdoorsnede van het fijnzinnige oeuvre van deze rasvertelster.

Recensie geschreven in opdracht van Vlabin-VBC en oorspronkelijk gepubliceerd in De leeswolf , jrg 18, nr 2 (2012)