Portret van een kunstenares

 De Franse schrijfster Michèle Desbordes studeerde literatuur aan de Sorbonne en stond sinds 1994 aan het hoofd van de universiteitsbibliotheek van Orléans. Na haar debuutroman Het stille huis krijgt nu ook La robe bleue een voortreffelijke Nederlandse vertaling in de reeks 'Franse Bibliotheek - modern' van uitgeverij Van Oorschot.

In 'De blauwe jurk van Camille' wordt het woelige leven van de Franse beeldhouwster Camille Claudel verhaald. Uitgangspunt voor Desbordes waren twee foto's van Camille. Op de eerste foto -- die de boekcover siert -- zie je haar als knappe twintigster, met toen al die typische melancholische blik in de ogen. Op de laatste foto uit 1929, die het boek opent, zie je een wachtende oude vrouw met haar handen berustend in de schoot. Waar liep het fout en op wie wachtte ze in haar nadagen tevergeefs? Haar kunstenaarschap werd door haar moeder fel afgekeurd. Haar vader steunde haar wel onvoorwaardelijk en ook met haar broer, de schrijver Paul Claudel, had ze een innige band. Als ze Auguste Rodin ontmoet, raakt haar leven in een stroomversnelling. Ze wordt zijn leerlinge en minnares. Hun onstuimige relatie loopt echter finaal op de klippen en Camille sluit zich steeds vaker op in haar atelier. Ze lijdt aan achtervolgingswaanzin en wordt drankzuchtig. Al haar beeldhouwwerken slaat ze stelselmatig kapot. Na de dood van haar vader in 1913 laten haar moeder en broer haar opnemen in een krankzinnigengesticht. Daar zal ze de rest van haar leven in eenzaamheid slijten, wachtend op de spaarzame bezoekjes van haar familie.

Het is op die periode van ballingschap en stilte dat Desbordes haar elegische en diep melancholische roman ent. Haar portret van een verwarde, in zichzelf gekeerde kunstenares die alle hoop heeft opgegeven, is aangrijpend. Desbordes' poëtische schrijfstijl, sensitief en met een hoogst eigenaardige interpunctie, vergt aanvankelijk enig doorzettingsvermogen. Het gebruik van het punt als leesteken stelt ze bv. zo lang mogelijk uit. Het resulteert in buitengewoon lange zinnen die slechts moeizaam hun inhoud prijsgeven. Meerdere pagina's tellen slechts één, hooguit twee zinnen. Op die manier vloeien vorm en inhoud uiteindelijk samen en wordt de tijd als lineair concept een hak gezet. Er is geen einde en geen begin, alles vervloeit tot een lange herinnering die het heden en de toekomst bijna volledig doen vervagen. Slechts eenmaal laat Desbordes de hoop weer hoog oplaaien als ze haar tragische heldin voor een allerlaatste keer een strandwandeling met haar geliefde broer laat maken. Voor deze bijzondere gelegenheid draagt ze niet haar gewone grijze gestichtsuniform, maar een gloednieuwe oceaanblauwe linnen jurk, symbool voor haar kortstondig herwonnen levensvreugde. Zo komt er in extremis nog een beloning voor het lange wachten.

Met "De blauwe jurk van Camille" schreef Michèle Desbordes niet alleen een fijngevoelige hommage aan Camille Claudel, maar tevens een literair afscheid in schoonheid voor zichzelf. Eind januari 2006 overleed de schrijfster in haar woonplaats Baule na een slepende ziekte. Ze werd 65 jaar oud.

Michèle Desbordes, De blauwe jurk van Camille, Van Oorschot Amsterdam, 2006, 132 p., € 16. ISBN 9028250824. Vert. van: La robe bleue door Kaas, Marianne