Het is mooi geweest

Het is mooi geweest (2013).

Sinds ze in 1993 de Prix Médicis voor haar roman 'Zijn vrouw' won is Emmanuèle Bernheim (1955) een gevestigde waarde in de Franse letteren. Ook haar laatste roman 'Tout s'est passé bien' kreeg veel aandacht en werd genomineerd voor de Orange Prize for Fiction. 'Het is mooi geweest' luidt de titel in Nederlandse vertaling van deze hoogst intrigerende autobiografische roman. De ondertitel verraadt meteen dat het geen easy reading zal worden: 'Een dochter neemt afscheid van haar vader'. Een sentimentele tearjerker is het echter niet geworden, eerder een bijna laconiek aandoend relaas van een dochter die de laatste wens van haar 88-jarige vader, een bon vivant en gevestigd kunstverzamelaar, zo goed en zo kwaad mogelijk tracht te vervullen.

'Ik wil dat je me helpt er een einde aan te maken', had haar vader in het najaar van 2008 gevraagd, nadat hij in de kliniek was opgenomen na een beroerte. Hij is gedeeltelijk verlamd geraakt en vindt dat het goed geweest is. Deze doodswens accepeteren en helpen uitvoeren is voor Emmanuèle en haar zus Pascale bijzonder verwarrend en onthutsend. De zussen doen aanvankelijk verwoede pogingen om hun exentrieke vader om te praten en hem zijn doodswens uit het hoofd te praten. Als dat niet lukt, beginnen ze met de praktische kant van de organisatie. Een Zwitserse organisatie wordt ingeschakeld omdat in Frankrijk euthanasie niet toegelaten is. Er wordt een datum geprikt. Op 11 juni zal in het Zwitserse Bern afscheid genomen worden van hun vader. Dat is de opzet in theorie, maar de uitvoering van dit begeleidingsproces heeft nogal wat voeten in de aarde.

Emmnuèle Berheim – die ook als scenariste aardig uit de voeten kan – bespeelt het loodzware morele thema van euthanasie met veel bravoure. Haar bevreemdende autobiografisch relaas belicht alle facetten van vrijwillige euthansie, van ontreddering tot berusting bij de familie, tot de vele conflicten met wetten en autoriteiten. Het verhaal wordt in de ik-persoon verteld, wat de directheid nog vergroot. De vertelstijl daarentegen is sec, bijna zakelijk van toon en doordrenkt van een milde, zwarte humor die de condition humaine draaglijker maakt. Het resulteert in een pakkende en bij wijlen ontroerende getuigenis over waardig afscheid nemen.

-Recensie geschreven in opdracht van Vlabin-VBC en oorspronkelijk gepubliceerd in Leeswolf december 2013-